Kerstnachtdienst 2019
Dorpskerk Langweer
Met medewerking van Cantabilé onder leiding van Rinny Pijpker
Voorganger: Aart Veldhuizen
Organist: Sietze Kraak
Gebed om ontferming:
Eeuwige God,
In het duister zijn wij hier.
Buiten heerst de nacht,
hier verlicht kaarslicht ons.
Buiten zijn mensen dakloos,
hier vieren we Kerst.
Buiten staan groepen mensen tegenover elkaar,
groepen die elkaar op het hardst toeschreeuwen
met hun onverzoenlijke taal.
Hier binnen schuilen we samen,
luisteren we naar de zachte stilte
van een pasgeboren kind,
dat voor het eerst zelfstandig ademt.
Wat buiten gebeurt kan ons overspoelen,
machteloos maken,
niet wetend waar het heen moet
en hoe het verder moet
of wat onze rol moet zijn.
En daarom roepen wij tot U,
met al die andere plekken op de aarde,
waar in deze nacht tot U geroepen wordt.
Hier roepen wij om ontferming om al waar wij geen raad mee weten:
Heer ontferm U, Christus ontferm U, Heer ontferm U.
Amen.
Lezing: Lukas 2:1-18
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, waarde dorpsgenoten,
De kerstnacht is een bijzonder moment. Het donker, het late tijdstip en de sfeer werken daar allemaal aan mee. En ver daar boven uit straalt de kerstboodschap, als een heldere ster van boven.
Het afgelopen jaar zag ik beelden van een bijzondere kerst. Het was tijdens het eerste jaar van de eerste wereldoorlog, de oorlog die in Frankrijk nog altijd de grote oorlog wordt genoemd. Al een half jaar, sinds augustus 1914, bestookten soldaten van Duitse en van geallieerde zijde elkaar op leven en dood in de velden van België en Noord-Frankrijk. Terreinwinst maakten beide partijen nauwelijks meer. Beide partijen hadden zich ingegraven in vele honderden kilometers lange stelsels van loopgraven. Af en toe werd een paar honderd meter veroverd wat dan weer duizenden slachtoffers kostte.
Op 25 december 1914, op kerstmorgen, gebeurt er echter iets vreemds, iets wat de geallieerden nooit verwacht hadden. Hoor, de Duitsers zingen! Is dit weer een list? De geallieerde soldaten reageren op de enige manier die ze kunnen: ze zingen terug. Al snel zingen beide legers dezelfde liederen, ieder in hun eigen taal. De Duitsers tillen kerstbomen en zelfs een kerstman omhoog uit hun loopgraaf. De geallieerden schieten niet. En dan gebeurt het vreemdste van allemaal: de Duitsers nodigen hun vijanden uit om samen met hen kerst te vieren. De geallieerden kruipen hun loopgraaf uit. Eerst aarzelend. Je ziet ze schuchter tevoorschijn komen, bang om afgeschoten te worden zoals zoveel van hun lotgenoten. Maar de mitrailleurs zwijgen. Ze gaan meer rechtop lopen, met meer vertrouwen, alsof ze weten dat de ander daar aan de overkant in feite hetzelfde verlangen heeft op deze dag. Steeds meer moed krijgen ze. Aan de andere zijde komen ook de Duitse soldaten tevoorschijn. Ze lopen op elkaar af en ontmoeten elkaar in het kapotgeschoten niemandsland tussen beide loopgraven. Daar vieren ze samen Kerst, het feest van de vrede, vrede uit de hoge, vrede op aarde, over God die in mensen een behagen heeft.
De Engelse Soldaat Alex Walker schrijft later over dit Kerstfeest:”Er lagen twee Franse doden tussen onze linies. De Duitsers hielpen ons om een graf te graven. Eén van de officieren leidde de begrafenisplechtigheid. Dat is iets dat ik nooit zal vergeten. Zowel Duitsers als Britten die de laatste groet brachten aan Franse doden.”
En de soldaat Leslie Walkinton schrijft aan zijn ouders en zussen: “Ik schrijf jullie gewoon om te zeggen dat ik een hele leuke kerst heb gehad. Dit was het mooiste voorbeeld van vrede en goede wil dat ik ooit gezien heb. Eén van onze officieren nam een foto van Duitsers en geallieerden samen. Mensen van beide linies ontmoetten elkaar in niemandsland, en we brachten er de dag door. We ruilden sigaretten. Het was een beetje zoals het volk bij een voetbalwedstrijd, weet je. En we ruilden allerlei dingetjes om te eten, net zoals schooljongens thuis.”
Het geallieerde hoofdkwartier was woedend. Verbroedering met de vijand was ontoelaatbaar en moest onmiddellijk stopgezet worden. Maar de gewone soldaten waren veraf van het hoofdkwartier waar de hoge officieren aan het kerstbuffet zaten….
Het lijkt bizar, samen met je vijand kerst vieren in de nacht die de wereld is. Maar eigenlijk is dat wat er gebeurt met kerst. Hoor maar hoe actueel: Keizer Augustus heeft een bevel laten uitgaan, een dogma, een decreet. Iedereen moet zich laten inschrijven. Dat komt me bekend voor. Het is hetzelfde als:
– iedereen moet zich voortaan kunnen legitimeren
– verpleegkundigen en artsen moeten elke minuut registreren wat ze doen
– alles wat gebeurt moet volledig controleerbaar zijn
– en denk er om: je mag bij verkiezingen alleen maar komen stemmen als je je kunt legitimeren, dat de mensen alleen maar weten wie je bent, telt niet, je moet je kunnen identificeren, alleen je Id-bewijs toont dat je bestaat.
Iedereen laten inschrijven doe je als je uitgaat van wantrouwen. De uitwassen van de afgelopen weken tonen aan dat ook bij ons het wantrouwen van elkaar ontzettend sterk is. Het vertrouwen is weg. Groepen die elkaar niet vertrouwen staan tegenover elkaar, mensen waarvan men dacht dat ze ten onrechte teveel vergoedingen hadden gehad zijn bestookt met grote aanslagen en noem maar op. Het lijkt er op dat we leven in een land van georganiseerd wantrouwen. Het idee dat de gewone leerkracht, agent, verpleegkundige niet meer wordt vertrouwd op de eigen professie maar voortdurend gecontroleerd moet worden. Dat heeft geleid tot een bureaucratie die nauwelijks meer te corrigeren is. Steeds meer wordt de waanzin daarvan openbaar.
Niet alleen vanuit de overheid overheerst het wantrouwen. Het wantrouwen zit ook in ons: er is wantrouwen in de richting van politici, in de richting van wetenschappers, in de richting van de Europese Unie, en er is wantrouwen van elkaar. Als wij inmiddels een overheid hebben die gewone mensen niet meer vertrouwd dan hebben we dus een overheid gekregen die we blijkbaar verdienen….
Vannacht en morgen is dat even anders, want nu is het kerst. Midden in een tijd waarin we tegenover elkaar staan, waar mensen met tractoren en bouwvoertuigen snelwegen blokkeren of in grote steden protesteren tegen zwarte piet of de voortgaande milieuvervuiling, zoeken we elkaar in deze nacht op. En ik zie ze komen, met de herders, mensen die ook niet vertrouwd werden in hun tijd. Ik zie ze komen: De jonge boze boer die zich zo’n zorgen maakt over zijn bedrijf komt oplopen met iemand van kick-out-zwarte piet. Achter hen loopt een klimaatdemonstrant samen met een klimaatontkenner. Greta Thunberg, die jonge Zweedse klimaatactivisme, komt hand in hand met Thierry Baudet. De afgetreden staatssecretaris Snel loopt tussen twee door zijn departement ten onrechte zwaar gedupeerde jonge ouders. De harde kern van de supporters van FC den Bosch die zich racistisch uitlieten jegens donker getinte voetballers van de tegenpartij naderen samen met Georgino Wijnaldum in hun midden de stal van Bethlehem. Badr Hari verschijnt in een rolstoel die voorzichtig geduwd wordt door Rico Verhoeven loopt achter de rolstoel van Badr Hari en Geert Wilders loopt samen met die dominee die al jaren niet meer gaat stemmen bij de verkiezingen sinds hij zich daar moet legitimeren aan mensen die hem gewoon kennen en die niet terugwil naar een tijd waarin zijn Joodse moeder een persoonsbewijs moet dragen. En helemaal achteraan, last but not least, lopen zowaar de bestuursleden van het skutsje van Langwar samen op met het complete bestuur van de SKS.
Kerst verbindt verbindt alle uitersten voor even. Hier komen ze samen, samen met ons. We buigen bij het Kindeke. Tegen alles in zingen we, geloven we, van een nieuw begin, van boven, van Godswege, van een kind dat ons van boven wordt geschonken, dat de Redder der wereld is. En zo zijn we hier samen. Zou het ons lukken om dat vast te houden en het wantrouwen jegens elkaar te begraven? Niet alleen vannacht en morgenochtend, maar ook de rest van het jaar? Want uiteindelijk is het diepste verlangen van al die groepen in onze samenleving, niet het eigen gelijk, maar gezien willen worden, erkend willen worden en vertrouwd willen worden. Dat is het diepste verlangen van ieder mens.
Zo staan we hier bij de kribbe. We zien een kindeke dat ons allemaal onvoorwaardelijk vertrouwt. Ja, kun je denken: baby’s vertrouwen altijd iedereen onvoorwaardelijk. Maar juist dit kind in de kribbe is ons gegeven van boven en zal in heel zijn doen en laten je laten zien dat hij je onvoorwaardelijk vertrouwt. Hier bij de kribbe aanschouwen we de bron, de oorsprong der schepping, zoals het allemaal ooit bedoeld is. Moge het Kindeke u ook komend jaar inspireren en u meer en meer bij uzelf, bij God en bij uw naaste brengen.
Zalig Kerstfeest!
Eeuwige God,
Hier worden we stil,
willen we ons laten ontroeren,
laten raken door het kind van Bethlehem.
Wij bidden U in deze nacht voor die plaatsen waar oorlog is,
voor het volk van Jemen, het volk van de Palestijnen,
voor het volk van Syrië dat zoveel te dragen heeft gehad
en voor al die plekken waar vrede verder weg lijkt dan ooit.
Daarom bidden wij:
Zingen: Zuivere vlam…..
Wij bidden U in deze nacht voor mensen die alleen zijn.
Die vannacht nog veel sterker dan op andere momenten
de wond voelen van die ander die er niet meer is.
Geef mensen om hen heen die naar hen omzien
en help ons zulke mensen te zijn,
zo bidden wij:
Zingen: Zuivere vlam…..
Wij bidden U in deze nacht voor boeren die bezorgd zijn over hun toekomst
en telkens met verschillend beleid te maken hebben gehad.
We bidden voor deze wereld waarvan het klimaat volgens wetenschappers nog altijd hard de verkeerde kant op gaat,
voor al die verschillende partijen rechts en links,
progressief en conservatief,
die vooral tegen elkaar roepen,
en zo slecht werkelijk naar elkaar luisteren.
Leer ons meer en meer om werkelijk met elkaar samen te leven,
zo bidden wij:
Zingen: Zuivere vlam ……
Wij bidden U in deze nacht voor ieder van ons,
dat het ons lukt om dat wat ons zo raakt in het Kind van Bethlehem
mee te nemen ons leven.
Zo bidden wij:
Zingen: Zuivere vlam…..
Amen.