1e zondag van de 40 dagen, Zondag Invocabit.
Valentijnsdag 14 februari 2016 in de Katholieke Sint Nicolaaskerk van Sint Nicolaasga.
1e lezing: Passages uit Hooglied 2 t/m 4
2e lezing: 1Korinthe 13
3e lezing: Lucas 4:1-13
Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
Van de duivelfiguur moet Jezus laten zien wat hij kan. Dat komt me bekend voor. Ook op internet moet je laten zien wat je kunt. Zo vertelt de website www.scholenkeuze.nl hoe de scholen in Langweer, Sint Nic, Scharsterbrug en Idskenhuizen gescoord hebben. Niet op het schoolvoetbaltoernooi, maar in de CitoToets. Scholen worden daar op afgerekend. En kinderen moeten getest worden, omdat ze moeten worden vergeleken met andere kinderen en scholen met andere scholen. Waarom dat moet, weet niemand. Dat scholen inmiddels allemaal volop aan het trainen zijn om de citotoets maar goed te kunnen maken, staat er niet bij.
Ik zit zelf te denken om binnenkort de website www.domineeofpriesterkeuze te openen. Ik hoop dat u daar dan massaal op komt kijken, want dat levert mij reclame-inkomsten op. U kunt daar een cijfer geven voor de preek van vandaag. Dat cijfer kunt u dan vergelijken met het cijfer dat mijn collega uit Joure voor de kerkdienst van vandaag krijgt en zo weet u waar u volgende week de beste kerkdienst af kunt halen als kerkdienstconsument. Want we moeten natuurlijk consumeren!
Zou trouwens leuk zijn zo’n website. Maar ja, dat dominees en priesters dan tig keer op zichzelf gaan zitten stemmen om het gemiddelde omhoog te krijgen, staat er natuurlijk niet bij.
Ik begin er over omdat een collega Geestelijk Verzorger me schreef : “als we niet kunnen meten wat echt belangrijk is, maken we gewoon belangrijk wat we kunnen meten”. Welnu, dat gebeurt voortdurend. In de verpleeghuizen wordt van alles gemeten en op grond daarvan worden instellingen vergeleken. Maar het belangrijkste meten we niet: hoeveel aandacht en liefde de bewoners krijgen. Dat is niet meetbaar. En dus blijkbaar niet belangrijk. Het belangrijkste is nooit meetbaar.
Net als met die citocijfers. Zijn die echt het belangrijkste? Is niet de liefde en de aandacht die de leerlingen er krijgen veel belangrijker? En de pedagogische vaardigheden om kinderen op te voeden tot mensen die meer zijn dan alleen maar consumenten? Dat zou ìk nou willen weten!
Maar goede cijfers zijn belangrijk In onze tijd. Ik las dat we komend jaar een economische groei hebben van tegen de 2%. Dat kan gemeten worden. Maar hoe belangrijk is dat werkelijk? Weten we sinds de sjoemelsoftware dan nog niet hoe onbetrouwbaar zogenaamde harde cijfers eigenlijk zijn?
Ik zou wat anders willen weten. Ik zou willen weten hoe het is met de liefde tussen mensen. Zit een groei van de liefde er over 2016 in t.o.v. 2015?
Ministers en anderen worden bedreigd op sociale media. Een pop die de keeper van Feyenoord voorstelt, hangt met een strop om zijn nek in de Amsterdam Arena. Aan jonge vrouwen wordt pepperspray uitgereikt om angst en haatgevoelens jegens vluchtelingen aan te wakkeren. Maar ik zie ook dat heel veel vrijwilligers zich opgeven om iets voor vluchtelingen te kunnen betekenen.
Hoe is het met de liefde tussen mensen? Is die gestegen of gedaald in het afgelopen jaar? Dat is niet meetbaar, net zo min als welzijn, een schone leefomgeving en tevredenheid. En dus is het onbelangrijk, zo lijkt het. Het debat gaat over wat wel meetbaar is: instroomcijfers en economische groei. Niet alsòf dat het enige is, maar omdat we er van overtuigd zijn geraakt dat dit soort cijfers wèrkelijk het enige is dat belangrijk is.
Wij zijn kerk omdat we de liefde op de agenda willen zetten. We staan voor de liefde, de liefde van God voor mensen en de liefde van mensen voor elkaar. Ik neem u daarvoor even mee naar de hoofdstad van Irak, Bagdad. Daar woont dominee Andrew White. Hij is Engelsman, 50 jaar en dominee in de Anglicaanse Kerk in Bagdad. Toen het leger van ISIS voor de poorten van de stad stond, nodigde de dominee van Bagdad de leiders van ISIS uit om bij hem thuis te komen eten.
Dàt is het primaat van de liefde: niet elkaar met bommen bestoken, maar elkaar uitnodigen voor een maaltijd. Dat is de taal van de kerk. ISIS kent helaas die taal nog niet, of niet meer, want ze lieten dominee Andrew White weten dat ze wel wilden komen eten, maar dat ze dan zijn hoofd er af zouden hakken. Het werkte dus niet.
Wellicht werd hij geïnspireerd door één van die verhalen die uit concentratiekampen tot ons zijn gekomen zoals het verhaal dat in één van de barakken van een concentratiekamp elke keer dezelfde man werd afgeranseld door dezelfde bewaker. Totdat een andere gevangene op de bewaker afstapte en zei: “Neemt u mij nu eens, voor de verandering”. De bewaker was even van zijn stuk gebracht. Toen zei hij: “Dan moet u me ook zeggen hoeveel slagen ik u moet geven.” De gevangene keek de bewaker aan en zei: “Dat laat ik aan uw geweten over”. De bewaker draaide zich om en is nooit meer teruggekomen om iemand af te ranselen.
Liefde is sterk, al is het weerloos. Het telt niet, het kan zomaar worden weggevaagd, maar het heeft uiteindelijk wel een winnende kracht in zich. Geld niet. Macht ook niet. Wonderen die de duivel door Jezus wil laten doen ook niet. Maar liefde wel.
In het boek Hooglied lezen we van een meisje en een jongen die smoorverliefd zijn. Dat blijkt uit alles. Hoofdstuk na hoofdstuk buitelt de liefdeslyriek je om de oren. Maar het is een liefde die niet mag. Het is een verboden liefde. Weerloos en kwetsbaar.
Het meisje is de hoofdpersoon, zij is het meest aan het woord. Dat is bijzonder in een tijd waarin uithuwelijken heel gewoon was. Relaties uit liefde kende men nauwelijks in die tijd. Hier in Hooglied is dat wel het geval. Het is dan ook een verboden liefde. Ze komen stiekem samen in het veld. Het liefdesspel vindt plaats onder de dekking van de duisternis. En in de laatste twee verzen zegt het meisje tegen de jongen, letterlijk vertaald:
“vlucht mijn lief, en wees gelijk een gazelle
of als een hertejong op de bergen vol balsemkruid”.
Het meisje zegt dat haar geliefde moet vluchten voordat de duisternis voorbij is. Want als ze betrapt worden, zullen ze worden gestraft.
Liefde is kwetsbaar en teer. En het is ook iets vaags. In de kerk weten we er vaak geen weg mee. Altijd maar weer die liefde.
We lijken meer te houden van de harde taal van de duivelfiguur. Van het boek Hooglied heeft men daarom in de tijd van de Bijbel al gezegd dat het door koning Salomo geschreven is en niet over een jongen en een meisje gaat, maar over liefde die binnen een huwelijk plaats vindt. Dat past beter bij hoe wij denken dat het hoort, al had Salomo wel heel wat vrouwen. Later vonden we dat seksualiteit zelf eigenlijk niet mocht, behalve in het donker, met de gordijnen en je ogen dicht onder de dekens en alleen gericht op voortplanting. En in onze tijd wordt seksualiteit zelfs bijna helemaal los gemaakt van liefde en gaat het alleen maar over zoveel mogelijk genieten, de grootste kick. Ook daarvan is op internet genoeg te vinden, ik bespaar u de details. Consumenten zijn en blijven we blijkbaar alsmaar.
We weten niet zoveel raad met liefde. Maar vandaag komt met alle klem de vraag op je af: hoe is het met jouw liefde? Is het liefde waarvoor jij leeft? Of is het macht? Aanzien? Geld? Je carrière of je status? Als dat zo is, ben je als die duivelfiguur, die Jezus probeert te strikken.
Het komt dus op kiezen aan. En die keuze moet je elke dag opnieuw maken. Heel alledaags in het contact met een medemens, in het praten over elkaar. Praat je uit liefde over die ander, of om in het dorp de laatste roddel door te kunnen geven? Als je uit liefde praat, wil je de ander eer geven, recht doen. Dan heb je niet langer de neiging om jezelf op een voetstuk te zetten ten koste van de ander.
Hier zijn wij, levend in een prachtig gebied en in een prachtig en welvarend land. Maar onze tijd wordt gestempeld door onvrede, achterdocht en zelfs haat. Het is aan u en aan mij om op uw eigen plek te laten zien wat werkelijk belangrijk is: niet de getallen die dingen aangeven die we kunnen meten en die we daardoor steeds weer belangrijk maken. Nee, het is aan ons, vandaag en morgen en elke dag om te laten zien wat veel belangrijker is: liefde, oprechte aandacht en belangstelling voor elkaar. Elkaar in het licht zetten, zoals God mensen in het licht zetten wil.
Dat is de weg van Jezus. Hij bezwijkt niet voor de voorstellen die hij in de woestijn krijgt van die duivelfiguur. Hij kiest voor de andere weg. Voor de stille zachte krachten, voor wat niet meetbaar is en niet zo snel opvalt.
Als het meisje aan het einde van hun liefdesspel tegen de jongen zegt: “vlucht mijn lief” is de jongen ongetwijfeld gevlucht, tenminste dat hoop ik voor hem en voor haar. De dominee van Bagdad, die de ISIS-leiders uitnodigde om bij hem thuis te komen eten, is ook veilig, teruggehaald door de bisschop naar Engeland.
Maar Jezus vlucht niet. Hij gaat door met beminnen. Hij gaat er door heen. En zo doet hij twee dingen: hij laat ons zien hoe ver de liefde van God gaat en hij toont ons zo wat de weg is, waartoe we in het leven zijn gezet: leven in dienst van de liefde.
Zo mag het zijn.