Een paar jaar geleden wilde ik een politieke beweging starten tegen de veroudering. Ik wilde met een grote meute wat ouder wordende mensen protesteren op het Binnenhof met spandoeken als “Wij willen jong blijven! Den Haag doe er wat aan!” Ja, we willen wel wel graag oud worden, maar niet oud zijn.
Mijn ziekte confronteerde mij daar enorm mee. Voor het eerst van mijn leven behoorde ik tot zwakke, kwetsbare en oude mensen. Zou ik ooit weer met een tentje achterop over de Alpen richting Italië kunnen fietsen? Wat resteert er nog als je oud wordt, behalve aftakeling?
Hele volksmassa’s ontkennen dat ze ouder worden. Blijf je jong kleden en jong doen en zorg dat je zo lang mogelijk gezond blijft. Botox, mascara en een corset kunnen veel verhullen. Maar als je op oudere leeftijd blijft uitstralen dat je nog altijd even jong bent als vroeger, ontken je in feite wie je nu bent. Dat kan niet gezond zijn.
De tweede manier is wegzakken. Het doel van het leven was altijd zelfsturing, maar bij het ouder worden valt er weinig meer te sturen. Het actieve leven is vrijwel voorbij, je merkt dat je niet productief meer bent en dat alle hoogtepunten achter je liggen. In economische zin kost je alleen nog maar geld. De jonge mensen moeten het allemaal maar doen. Dus is het logisch als je je terugtrekt achter de geraniums en moppert op de jeugd van tegenwoordig die ook al niet vaak meer langskomt.
De hoogleraar Frits de Lange, die mij ooit op de universiteit ethiek bijbracht, wijst een derde weg. Onlangs ging hij met pensioen en ging hij schrijven over het ouder worden. Hij spreekt uit dat hij wil groeien in wijsheid.
Als oudere groeien in wijsheid is niet makkelijk in een tijd waarin de kennis zo snel groeit. Als de ondertiteling van Netflix opeens niet meer werkt, bellen wij in paniek onze kinderen om hulp. Kun je groeien in wijsheid als je begrippen als appleID en digiD niet meer begrijpt? Bovendien is aangetoond dat veel ouderen helemaal niet groeien in wijsheid, maar eerder verstarren in vastgeroeste meningen en kortzichtigheid. Frits de Lange erkent dat allemaal, maar hij wil toch groeien in wijsheid. Hij maakt het tot zijn doel. Die weg is niet makkelijk en heeft drie grote uitdagingen:
1. Geef toe dat je minder belangrijk bent. Leer jezelf meer tussen haakjes te zetten. Frits de Lange noemt nederig zijn als de deugd bij uitstek voor de tweede levenshelft. Natuurlijk sta je nog altijd voor wat je altijd belangrijk vond, maar je krijgt minder de behoefte om zelf een bijzonder iemand te zijn. Je hoeft niet meer te scoren.
- Wees meer bezig met de toekomst van de volgende generaties dan met die van jouw eigen generatie.
- Word minder bang om dood te gaan.
Het is heel wat wat Frits de Lange schrijft. Wijsheid op de oude dag is niet eenvoudig. Ik merk dat de angst voor de dood (uitdaging 3) niet zo’n grote rol bij me speelt, al zou ik het vreselijk vinden als de ziekte terugkeert. Ik merk ook dat ik mijn eigen generatie minder belangrijk vind dan de komende generaties (uitdaging 2). Maar de grootste hobbel die ik te nemen heb, is die eerste uitdaging: mezelf minder belangrijk vinden. Mijn ego is nog altijd behoorlijk groot en ik wil graag blijven scoren.
Zou het kunnen: wijs oud worden? Jezelf meer en meer tussen haakjes gaan zetten? Ik hoop het, want het lijkt me wel de rijkste weg. Het heeft misschien ook wel met vertrouwen te maken, vertrouwen dat het uiteindelijk goed komt.
Laten we er dus maar voor gaan.
Aart Veldhuizen, dominee in Langweer