In deze maand gedenken we hen die overleden zijn. Op 2 november (Allerzielen) gebeurde dit al in de katholieke kerken en in andere kerken. In het ziekenhuis in Sneek waar ik twee dagen per week werk als geestelijk verzorger doen we dat op 10 en 12 november. We hebben daar de nabestaanden uitgenodigd van allen die het afgelopen jaar in het ziekenhuis overleden zijn. En op 11 december (Wereldlichtjesdag) worden op steeds meer plaatsen wereldwijd overleden kinderen herdacht.
In Langweer herdenken we in de kerkdienst van 20 november in de Dorpskerk. We noemen dan de namen van hen die het afgelopen jaar in ons dorp zijn overleden. Nabestaanden ontvangen een uitnodiging en ook wie geen uitnodiging ontvangen heeft is uiteraard van harte welkom. Bij het noemen van elke naam steken we een kaars aan. Daarna kan ieder die dat wil naar voren komen om zelf een kaarsje aan te steken en eventueel een naam te noemen.
In deze maand van herdenken moet ik denken aan het volgende verhaal. Het speelde zich af in een eerdere gemeente waar ik werkte. Voordat ik daar kwam werken had een mevrouw haar man verloren op nog vrij jonge leeftijd.
“Dat went nooit, dominee. Nooit!”
Van haar en van anderen weet ik dat inmiddels.
Daarna vertelde ze me het volgende verhaal.
“Elke avond zodra het donker is, open ik de keukendeur, doe een paar stappen naar buiten en kijk naar boven. Als het helder weer is, is het mooist. Want dan zie ik sterren. Maar als het stormt of regent doe ik het ook. Elke avond. Ik kijk dan naar boven, naar een ster, of een wolk, of naar wat dan ook maar. En dan zeg ik: ‘Dag lieverd!’ En dan zie ik hem weer helemaal voor me.
Ik doe dat sinds de dag van zijn begrafenis. En ik sla het nooit over, ook niet als ik laat thuiskom. Het klinkt misschien wat kinderlijk, net alsof ik zou denken dat mijn man daar boven ergens is, maar dat weet ik niet. Sommige mensen zeggen zo makkelijk waar iemand na de dood is en dat we elkaar weer terug zullen zien, maar dat weet ik allemaal niet. Ik kijk niet naar de sterren of naar de wolken omdat ik denk dat hij een sterretje is geworden of op een wolk zit of zoiets. Nee. Ik doe het gewoon omdat ik hem op dat moment, als ik in het donker naar boven kijk en ‘dag lieverd’ tegen hem zeg weer helemaal voor me zie. Daar gaat het me om. En dat doet me goed.”
We zijn een tijdje stil. Dan tik ik met mijn hand op mijn borst en zeg:
“Uw man leeft voort in uw binnenste.”
“Ja!” zegt ze, “Het is heel erg dat hij er niet meer is en ik ben het daar niet mee eens. Maar hier van binnen bij me is hij er nog altijd. En daarom ga ik elke avond even naar buiten, om mezelf dat weer te laten voelen. Want weet u: echte liefde stopt niet. En al helemaal niet als je geliefde is gestorven.”
Het is ruim 20 jaar geleden dat zij me haar ritueel vertelde. Haar verhaal raakt me nog altijd. Dat ze voor zichzelf ontdekt had dat liefde niet stopt en al helemaal niet als je geliefde is gestorven. Ik voel hoe paradoxaal dat klinkt, maar toch ook hoe waar het is.
Zo gedenken ook wij deze maand onze doden. Om het gemis uit te spreken, zeker. En daarbij stil te staan. En dankzij de mevrouw die me haar verhaal vertelde, weet ik dat gedenken ook een blijk van liefde is. Van liefde die niet stopt.
Zelfs niet als de ander niet meer onder ons is.
Aart Veldhuizen.